برگزاری کارگاه آموزشی حفاظت و درمان یافته‌های گلی باستان‌شناختی

در یکی از برنامه‌های جنبی ششمین همایش ملی باستان‌شناسی ایران، دانشگاه بیرجند کارگاهی آموزشی با عنوان "آشنایی با روش‌های حفاظت و درمان یافته‌های گلی باستان‌شناختی و گل‌نوشته‌های خط میخی به شیوه پخت درمانی و تحکیم پلیمری" برگزار نمود. این کارگاه نظری و عملی در روز سه‌شنبه ۱۵ آبان ماه برای دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد رشته باستان‌شناسی و سایر علاقه‌مندان به حوزه باستان‌شناسی و مرمت در دانشکده هنر و ساختمان نگارستان، در محل آتلیه عکاسی، توسط دکتر مسعود باتر عضو هیات علمی دانشکده هنر و متخصص در زمینه مرمت اشیای فرهنگی و تاریخی برگزار شد.

در بخش نخست کارگاه، مباحث نظری زیر مورد بحث و بررسی قرار گرفت:

1. آشنایی با انواع یافته‌های گلی مکشوفه از کاوش‌های باستان‌شناسی و اهمیت هر دسته در مطالعات باستان‌شناختی.
2. آشنایی با گل‌نوشته‌های منقور به خط میخی، اهمیت، نحوه مستندنگاری، محتوی و موضوعات متون آن‌ها.
3. نحوه آماده‌سازی و نگارش متون بر روی الواح گلی در عصر باستان، ترکیب گل مورد استفاده و معرفی نمونه‌های ماکت آماده‌شده از الواح گلی.
4. آشنایی با انواع و اشکال مختلف آسیب‌های وارده به الواح و یافته‌های گلی مکشوفه از کاوش‌های باستان‌شناسی.
5. معرفی انواع عوامل مهم آسیب‌رسان به یافته‌های گلی مکشوفه از کاوش‌های باستان‌شناسی، شامل عوامل فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیک و انسانی و مکانیسم و نحوه آسیب هر یک.
6. آشنایی با انواع روش‌های آزمایشگاهی کلاسیک و دستگاهی مورد استفاده در مطالعه یافته‌های گلی مکشوفه از کاوش‌های باستان‌شناسی و کاربرد هر یک در پژوهش‌های باستان‌شناختی.
7. آشنایی با انواع روش‌های حفاظت و درمان و مرمت یافته‌های گلی مکشوفه از کاوش‌های باستان‌شناسی، شامل حفاظت پیشگیرانه، پخت درمانی و تحکیم پلیمری.
8. ارزیابی و مقایسه انواع روش‌های حفاظت و درمان و مرمت یافته‌های گلی مکشوفه از کاوش‌های باستان‌شناسی و محاسن و معایب هر یک، شناخت قابلیت‌ها، محدودیت‌ها و کاربرد هر یک از روش‌ها در حفاظت.

در بخش عملی کارگاه، دانشجویان با برخی از نمونه‌های مهم یافته‌های گلی مکشوفه از کاوش‌های باستان‌شناسی، شامل انواع پیکرک‌های گلی و گل‌نوشته‌های منقور به خط میخی که به صورت ماکت از گل خام و پخته شده برای دانشجویان توسط مدرس کارگاه آماده شده بود، از نزدیک آشنا شدند. ویژگی‌های هر یک از این آثار به دانشجویان معرفی گردید و سپس با آسیب‌های مختلف وارده به یافته‌ها در نمونه‌های ماکت آشنا شدند. علاوه بر این، دانشجویان با دلایل عملی و اجرایی به‌کارگیری انواع روش‌های تحکیم و استحکام‌بخشی و چالش‌هایی که باستان‌شناسان و حفاظت‌گران در مواجهه با این آثار حساس و آسیب‌پذیر دارند، آشنا شدند.

در ادامه، شیوه تحکیم پلیمری، نمک‌زدایی و درمان یافته‌های گلی و کاربرد روش‌های آزمایشگاهی در امر حفاظت و درمان این آثار به صورت عملی به دانشجویان آموزش داده شد. در پایان، جنبه‌های مهم و ضروری عملیات حفاظت و مرمت مورد بحث و بررسی قرار گرفت.